Als afscheid nemen ingewikkeld wordt...

Soms zitten wij als uitvaartbegeleider niet alleen aan tafel om een afscheid vorm te geven, maar ook om de spanningen die daaronder liggen te begeleiden. Bij het gezin van de overleden meneer Dick Jansen (niet zijn echte naam) merkte ik dat meteen.

Dick was een markante man, geliefd, maar ook wel dominant. En zijn vier kinderen hadden de laatste jaren vooral oppervlakkig contact met elkaar. Zodra we samenkwamen om de uitvaart te bespreken, liepen de emoties al snel hoog op. Er werd door elkaar heen gepraat en kleine steken onder water waren genoeg om de sfeer te laten kantelen. Moeder Anja zat er stilletjes bij.

“Hij bepaalde toch altijd alles,” zei de oudste zoon. “En nu zitten wij hier met honderd vragen wat veel tijd vraagt…” “Nou, dat is een rare opmerking,” reageerde zijn zus geïrriteerd. “Jij hebt je er de laatste jaren amper mee bemoeid!”

En toen kwam het nieuws dat alles nóg ingewikkelder maakte: hun vader had altijd intens contact gehouden met zijn eerste liefde. Ook zij wilde afscheid nemen. Dat leidde tot verhitte discussies. “Dat kan écht niet!” riep een van de kinderen, “ook dat nog!” “Maar hij hoorde blijkbaar ook bij haar,” klonk het zachtjes van de andere kant van de tafel.

En daar zat ik, niet alleen als begeleider naar een uitvaart, maar ook als stille bemiddelaar, luisterend oor, vertaler van emoties die al jaren niet meer zijn gedeeld. Ik kon rust brengen door te benoemen wat ik zag gebeuren en vroeg: “Wat zou jullie vader zelf gewild hebben?” Het werd stil… Stap voor stap kwamen we tot een oplossing. De ex-vrouw zou niet zichtbaar aanwezig zijn tijdens de crematie, maar er zou aansluitend een apart, intiem moment voor haar zijn. Zo kon ieder op zijn of haar manier afscheid nemen.

Na de uitvaart zei een van de kinderen: “Ik dacht dat dit nooit goed zou komen, maar nu voelt het toch kloppend.” Ook de ex-vrouw bedankte ons: “Ik ben zo blij dat ik niet vergeten ben en dat er plek was voor me.”

Juist in zulke complexe situaties zie ik hoe belangrijk het is dat er ruimte is voor ieders verhaal.

Wat mij hierin raakt, is hoe een uitvaart soms een spiegel wordt van een heel leven: de mooie kanten én de ingewikkelde. En als wij daarin een veilige ruimte kunnen creëren waarin mensen elkaar, misschien heel voorzichtig, weer kunnen vinden… Dan voelt dát als de kern van ons werk.