Tijdens een verdrietige maar ook prachtig mooie condoleance kwam er een mevrouw op ons af. Haar dochter van vijf had aangegeven graag nog bij de overledene te willen kijken. Zelf vond ze dat geen goed idee, ‘daar is ze toch te jong voor?’. We lieten haar weten dat het belangrijk is om naar kinderen te luisteren. ‘Als een kind zelf zo duidelijk aangeeft dat ze afscheid wil nemen, dan zou ik haar dat niet ontnemen. En als je het prettig vindt, dan helpen we jullie daarbij. Door erbij te zijn en de juiste woorden te vinden’. Na een lichte twijfel stemde ze in.
Marieke liep samen met moeder en dochter de afscheidskamer in. De overledene lag in een bloemenzee en tussen allemaal foto’s in lijstjes opgebaard. Voor de ogen was het in ieder geval een zacht plaatje. Ik vroeg haar mij te beschrijven wat ze zag. Ze benoemde alles en ook wilde ze even aanraken. ‘Je mag alles vragen hoor’ zei ik zachtjes. En vragen had ze in overvloed. Al mijn antwoorden waren eerlijk. Ik draaide er niet omheen, het is zoals het is. Maar wel met woorden die zij kon begrijpen. Moeder vond deze antwoorden best een beetje spannend, maar het meisje was merkbaar tevreden. ‘Zo, nu weet ik alles en ik vind het best mooi’ zei ze. En het was ook ineens genoeg, ze draaide zich om, glimlachte en zei gedag.
---
Je behoedt je kind het liefst voor pijnlijke gevoelens die verbonden zijn met de dood. We kunnen hen dit echter niet besparen. Door een kind te betrekken bij de uitvaart geef je het signaal dat het verdriet er mag zijn. Dat erover gesproken en gehuild mag worden. Dat verdriet een uiting is van liefde. En dat een afscheid een liefdevol eerbetoon is aan het leven.